Het verlagen van de vraag naar werk
is de enige echte oplossing
EEN BEGIN: STOP MET BULLSHIT-TAKEN
De krapte op de arbeidsmarkt bezorgt menig organisatie kopzorgen, en er lijkt nog geen simpele oplossing voorhanden. Hoog tijd om wat meer in dit onderwerp te duiken en om raad te vragen: hoe gaat de krapte zich ontwikkelen en kunnen we er eigenlijk (snel) iets aan doen? We vroegen het aan Anne Megens, Directeur Beleid & Advies bij werkgeversvereniging AWVN.
De afgelopen jaren is de wereld van werk enorm veranderd. Kijk alleen al naar het thuiswerken, dat echt een bepalende randvoorwaarde voor medewerkers is geworden. Samenwerken is makkelijker geworden. Tegelijkertijd zorgt de opkomst van hybride werken voor meer verdeling. We willen juist meer gelijkheid op de arbeidsmarkt, maar door hybride werken ontstaat er juist ongelijkheid tussen de groep medewerkers die zelf kan bepalen waar zij werken en de groep medewerkers niet thuis kán werken. Daarbij merkt de laatstgenoemde groep wel de nadelen van het hybride werken, bijvoorbeeld als de NS daadwerkelijk hogere tarieven gaat hanteren in de spits. Sommige mensen kúnnen niet zomaar buiten de spits reizen maar betalen straks wel meer voor hun woon-werkverkeer. Dat levert weer hele nieuwe vraagstukken op.
EEN PLEISTER OP EEN HOUTEN BEEN
Wat we op dit moment zien gebeuren is dat veel aandacht wordt besteed aan de aanbodzijde: er worden veel ‘pleisters geplakt’ om mensen te binden en boeien. Denk aan de mogelijkheid tot hybride werken als arbeidsvoorwaarde, meer beloning of een woning in de buurt van het kantoor. Maar de realiteit is dat we allemaal hengelen in een vijver met heel weinig vissen. Nergens ter wereld zijn er zoveel mensen aan het werk ten opzichte van de populatie die kan werken. Die pleisters zijn uiteindelijk dus geen duurzame oplossing voor het probleem. We proberen werkgevers mee te geven om juist te kijken naar hoe zij de vraag naar medewerkers kunnen verminderen. Er is bijvoorbeeld een wildgroei aan bullshit-taken: de noodzaak van rapporteren of vastleggen vanuit bijvoorbeeld compliancy redenen. Kunnen we dat niet slimmer doen? Kunnen dat soort taken geautomatiseerd worden? Dat maakt het werk efficiënter en verlaagt daarmee de druk op het aantal vacatures. Maar het maakt het werk ook leuker voor de medewerkers, want zij kunnen focussen op de taken die hun baan echt leuk maken.
Overigens is dat zo makkelijk nog niet. Wat namelijk ook opvalt is dat ondanks het feit dat we hybride kunnen werken en steeds meer technologie tot onze beschikking hebben, we niet efficiënter zijn gaan werken. Sterker nog, uit onderzoek blijkt dat de arbeidsproductiviteit niet toeneemt. Dit doet vermoeden dat de technologie wel beschikbaar is, maar nog helemaal niet zo goed wordt gebruikt. Een bevinding die overigens ook past bij de inzichten uit deze Benchmark. En dat terwijl technologie, wat AWVN betreft, een groot aandeel heeft in de oplossing van de krapte op de arbeidsmarkt.
Anne Megens: Hybride werken maakt de ongelijkheid op de arbeidsmarkt onbedoeld weer groter.
TREKT EEN APPARAAT STRAKS JOUW STEUNKOUSEN AAN?
De krapte op de arbeidsmarkt houdt naar verwachting nog zeker een jaar of twintig aan. Natuurlijk door vergrijzing, maar ook doordat we echt wel alle vissen uit de vijver hebben gevist. De afgelopen jaren is er bijvoorbeeld succesvol ingezet op de instroom van vrouwen op de arbeidsmarkt, meer inclusie op de arbeidsmarkt en daarmee is eigenlijk iedereen die kán werken inmiddels ook zoveel mogelijk aan het werk – een aantal uitzonderingen daargelaten. Overigens zal de economische groei iets gaan afnemen en enigszins verlichting bieden. Maar, we zullen dus echt slagen moeten slaan op het gebied van onder meer automatisering om verdere krapte op te vangen. In sommige sectoren hebben we eigenlijk ook al geen keuze meer. Bijvoorbeeld in de zorg: als we zo doorgaan, zou binnenkort 1 op de 4 Nederlanders in de zorg moeten werken. Dat is simpelweg niet haalbaar. Dus kunnen we oplossingen bedenken, zoals een elektrische aantrekhulp die de steunkousen aantrekt in plaats van een thuiszorgmedewerker? Dit is vanuit persoonlijke aandacht zeker niet wenselijk maar tegelijkertijd hebben we door de krapte op de arbeidsmarkt die keuze al bijna niet meer.
WAT KAN JOUW ORGANISATIE NU DOEN?
Sowieso dus jezelf afvragen: moeten bepaalde (bullshit) taken echt door mensen worden gedaan of kunnen bepaalde zaken geautomatiseerd worden? Daarnaast zouden organisaties ook kunnen inventariseren of huidige medewerkers meer willen werken. Als alle deeltijders twee uur meer aan werken, heeft dit al een gigantisch effect. Je moet dan wel het gesprek met elkaar voeren: hoe zorg je dat de baan zodanig vormgeeft dat men ook meer wíl werken? Dan kom je eigenlijk weer terug op die automatisering en zorgen dat de leuke taken worden overgelaten aan de mens. Tot slot, kijk ook eens naar AOW-gerechtigden: we horen steeds vaker dat die best langer willen doorwerken omdat ze het nog zo naar hun zin hebben. Ook dat helpt enorm.
Download hier het hele rapport.
