Het klonk veelbelovend: een zogenoemde ‘appathon’, uitgesmeerd over twee dagen, waarin zeven app-bouwers met strakke pitches het Nederlandse publiek ervan mochten overtuigen dat hun app het meest geschikte hulpmiddel is om het coronavirus in te dammen. Een onverdeeld succes werd het niet. Zondag eindigde de onderneming met een pijnlijk datalek, onduidelijkheid over privacywaarborgen, en onbeantwoorde vragen over het algehele nut van het project.

Op deze wijze startte De Volkskrant in een venijnig artikel haar berichtgeving over de Corona-appathon na het betreffende weekend. Ondanks het feit dat er een aantal niet te weerleggen feiten in het artikel staan, is het een gemiste kans dat de Nederlandse pers (niet alleen De Volkskrant overigens) vooral kans zag de negatieve elementen te belichten. Voorbijgaand aan een aantal hoopgevende en ‘game changende’ zaken, die het weekend ook wel degelijk met zich meebracht.

YNNO was met een aantal van haar medewerkers deelgenoot van dit weekend. Dat was op diverse fronten een leerzame, maar ook eervolle ervaring. Het was interessant om dit traject van dichtbij te mogen volgen.

Ontstaansgeschiedenis

Laten we eerst even terug gaan naar de ontstaansgeschiedenis van de appathon. Het Outbreak Management Team (OMT) vroeg op 6 april 2020 om digitale oplossingen voor een tweetal doelen:

  • Besmette personen en hun contacten sneller opsporen
  • Contacten van coronapatiënten waarschuwen en begeleiden

Het Ministerie van VWS kreeg daarop 700 reacties, waarvan 660 daadwerkelijk een voorstel bevatten. Op dinsdag 14 april beoordeelde het Ministerie deze voorstellen, onder andere op basis van volledigheid. Hierna bleven 63 voorstellen over. Deze werden op vrijdag 17 april beoordeeld door 67 experts op het terrein van epidemiologie, gezondheidszorg, privacy, informatiebeveiliging en ICT.

Het traject

De ‘appathon’ startte vervolgens de dag daarna met online presentaties van de zeven verschillende teams aan wetenschappers en experts van zowel binnen als buiten de overheid. Daarna werden de teams door de experts vanuit verschillende invalshoeken beproefd en bevraagd, waaronder ook experts vanuit YNNO.

Wat opvallend was in het hele traject zijn de snelheid en voortvarende aanpak die vanuit de overheid werd gehanteerd. Dat verraste de markt, belangengroepen (als ‘Veilig tegen Corona’) en de pers, maar ook de Tweede Kamer wist zich even geen raad met deze voor overheidsbegrippen totaal unieke werkwijze.

En juist hier was sprake van een interessante tweedeling. Waar ‘de markt’ zich van zijn beste kant liet zien, met maar liefst meer dan 700 kandidaatstellingen binnen dik een week (waarvan ook Pasen nog onderdeel was), ging de Tweede Kamer met de hakken in het zand. De pers leek het vooral op te pakken als onderwerp waarover zo kritisch en negatief mogelijk bericht moest worden. En belangengroepen leken niet van zins om een constructieve bijdrage te leveren.

En dat is, naar onze mening, oprecht een gemiste kans. Want hoe vaak namen we de overheid niet ‘een gebrek aan effectiviteit en doelgerichtheid en risicomijdend gedrag’ kwalijk. Als bedrijfsleven, als pers, maar ook als burgers.

En juist nu, in een tijd die om ‘anders denken vraagt’ (daar is iedereen het wel over eens volgens ons), laat de overheid zien dit wel aan te durven gaan. Helaas wederom leidend tot veel kritiek, het belichten van zaken die ‘er niet goed aan zijn’, zaken die mis gingen, etc. In plaats vanuit een constructieve grondhouding te berichten en mee te denken over ‘hoe dit een succes kan worden gemaakt’.

Want natuurlijk zullen in het bizar snel opgetuigde ‘voorselectie-traject’ kandidaten zijn afgevallen die beter waren dan de zeven uiteindelijke gegadigden. En ja, het was geen verrassing dat tussen die zeven gegadigden grote overheidsleveranciers zaten als Accenture en Capgemini. En ook werden er cruciale fouten gemaakt tijdens ‘het weekend onder hoge druk’ zoals het door RTL-4 geconstateerde datalek bij kandidaat Covid19-app. En ook hadden niet alle zeven kandidaten even geruststellende antwoorden over vragen als privacy en het risico van het gebruik van Bluetooth.

Maar wat het traject ook liet zien is dat heel veel bedrijven en particulieren mee wilden doen en denken. Als kandidaat, als referent of als deelnemer aan de appathon. Het traject liet ook zien dat de Rijksoverheid wel degelijk ‘anders durft te denken’ en ‘risico’s durft te nemen’.

Daarnaast legde het ook heel duidelijk de verschillen bloot tussen de aanpak van grote overheidsleveranciers en kleinere bedrijven. Werden in het weekend vragen gesteld (en deels beantwoord) die ons in de toekomst gaan helpen bij het laten ontwikkelen van dergelijke apps. Apps, die wel eens erg relevant kunnen gaan worden op korte termijn.

Onze ervaring

Onze mening is dat dit weekend niet per volgende maand gaat leiden tot een oplossing die ‘het panacee gaat zijn dat ons door Corona-tijden gaat loodsen’. Daar is echt meer tijd voor nodig, net als geldt voor het vaccin overigens. Maar daar waar maatschappijbreed zeer constructief wordt gedacht over de ontwikkeling van een dergelijk vaccin (waar tientallen miljarden aan worden uitgegeven, een groot deel niet leidend tot resultaat), geldt dat het honderden malen minder kostende appathon-traject veel kritischer wordt beoordeeld. En dat is misschien wel de grootste gemiste kans van de afgelopen weken.

Wij vonden het in ieder geval een leerzame, kansrijke stap vooruit. En blijven het traject vanuit YNNO uiteraard (constructief!) kritisch volgen.

Namens YNNO,

Sonja van de Brink

En dat is, naar onze mening, oprecht een gemiste kans. Want hoe vaak namen we de overheid niet ‘een gebrek aan effectiviteit en doelgerichtheid en risicomijdend gedrag’ kwalijk. Als bedrijfsleven, als pers, maar ook als burgers.