Flexibiliteit is in korte tijd uitgegroeid tot hét ideaal. Werken waar je wilt, leven zoals je wilt. Het klinkt aantrekkelijk. Geen vaste werkplek, geen vaste tijden: we werken steeds meer tijds- en locatieonafhankelijk. Met een laptop en een noise cancelling headphone kun je overal werken, zelfs in een luide, hippe koffietent. Maar juist daar zit de crux: zonder kaders is er weinig houvast.

Dus hoe kunnen we de voordelen van flexibiliteit behouden zonder dat het leidt tot onrust en stress?

Flexibiliteit als levensstijl én stressfactor

Generaties die opgroeiden met het idee dat alles mogelijk is, grijpen kansen. Ze switchen soepel van baan, of waar ze wonen. Vandaag een short-stay in Lissabon, morgen weer terug in de polder. Op het eerste gezicht lijkt het aantrekkelijk, maar achter het beeld van vrijheid en avontuur schuilt een andere realiteit.

We willen flexibiliteit omdat het ons autonomie geeft, ruimte om werk en privé beter af te stemmen en vrijheid om te wonen en werken waar we willen. Het levert ons tevredenheid op over werkvormen, meer ruimte voor persoonlijke ontwikkeling en een efficiënter gebruik van tijd en locatie. Maar er is ook een keerzijde.

Uit cijfers van het Trimbos-instituut uit 2023 blijkt dat maar liefst 1,3 miljoen werkenden in Nederland kampen met burn-outklachten. Psychische klachten zoals stress en overspannenheid zijn verantwoordelijk voor 27% van het totale verzuimvolume. Gemiddeld verzuimen medewerkers bijna 57 dagen wanneer deze klachten optreden. De financiële impact is enorm: werkgerelateerd verzuim door psychosociale arbeidsbelasting kost de samenleving jaarlijks zo’n 3,9 miljard euro.

Geen vast contract betekent vaak geen stabiele woonplek. Geen kantoor betekent geen ritme of teamgevoel. Geen vaste werktijden betekent altijd een beetje ‘aan’ staan. De Universiteit van Amsterdam (2022) laat zien dat jonge professionals juist behoefte hebben aan houvast en structuur, ondanks de ogenschijnlijke voorkeur voor vrijheid. Jongeren geven aan dat ze zich vaak niet serieus genomen voelen in bestaande structuren en zoeken naar duidelijke kaders en herkenbare vormen van participatie.

Ook uit internationaal onderzoek blijkt dat flexibiliteit niet zonder gevolgen is. Volgens de Microsoft Work Trend Index (2023) is het aantal vergaderingen per week sinds de pandemie met maar liefst 153% gestegen. Werknemers ervaren een toename van digitale vermoeidheid, veroorzaakt door constante bereikbaarheid en een overvloed aan online meetings. De werkdag is flexibeler geworden, waardoor het lastiger is om werk en privé gescheiden te houden. Flexibiliteit geeft dus vrijheid, maar vraagt ook energie. Elke dag opnieuw keuzes maken, elke dag schakelen, elke dag balanceren.

Als thuis en werk in elkaar schuiven

De werkdag stopt niet meer bij het verlaten van kantoor. Thuiswerken, flexibele uren en digitale bereikbaarheid zorgen ervoor dat wonen en werken letterlijk onder één dak vallen. Dat geeft voordelen: geen reistijd en meer ruimte om werk rond je eigen leven te organiseren. Maar er is ook een keerzijde. De laptop op de keukentafel nodigt uit tot ‘nog even dit afmaken’. Notificaties zorgen dat werk altijd in beeld blijft. Het resultaat is dat je op de bank zit, maar je hoofd nog aan staat. Volgens cijfers van CBS en TNO had in 2023 ongeveer 28% van de werkenden een flexibele arbeidsrelatie. De kosten voor loondoorbetaling bij verzuim stegen tot 8,3 miljard euro, waarvan 4,9 miljard euro direct te herleiden is tot psychosociale arbeidsbelasting. Deze cijfers onderstrepen dat flexibiliteit niet alleen een persoonlijke uitdaging is, maar ook een maatschappelijke en economische.

De werkdag is veranderd. Niet alleen qua locatie, maar vooral qua ritme en beleving. De grens tussen werk en privé vervaagt, en dat vraagt om nieuwe manieren van omgaan met tijd en aandacht.

Hoe kan ik als individu omgaan met deze flexibiliteit thuis?

Grip krijgen op flexibiliteit begint bij bewustwording. En bij praktische keuzes. Stel vaste werktijden in, ook als je thuiswerkt. Creëer een fysieke scheiding tussen werk en privé, bijvoorbeeld met een inklapbaar bureau. Plan pauzes en sluit je werkdag af met een ritueel: een wandeling, een kop thee, een boek. Zo voorkom je dat je huis volledig door werk wordt opgeslokt en houd je balans tussen inspanning en ontspanning.

Welke verandering moet het kantoor ondergaan om aan te sluiten op deze aangepaste werkdag?

De échte verschuiving zit in het denken vanuit de werkdag in plaats van de werkplek. Niet: waar werk ik vandaag? Maar: wat staat er vandaag in mijn agenda, en welke omgeving ondersteunt dat het beste? Deze benadering vraagt om een herziening van hoe we kantoren ontwerpen en gebruiken.

De werkdag bestaat over het algemeen uit verschillende soorten activiteiten: concentratie, creatieve brainstorms, informele ontmoetingen, hybride overleggen en sociale verbinding. Het kantoor moet zich aanpassen aan deze diversiteit.

Door het kantoor niet langer als vaste werkplek te zien, maar als onderdeel van een dynamisch werkdag-ecosysteem, ontstaat er ruimte voor meer autonomie, effectiviteit én werkplezier. De vraag is dus niet alleen hoe het kantoor eruitziet, maar vooral: hoe ondersteunt het kantoor de werkdag van morgen? Organisaties die dit serieus nemen, ontwikkelen een ecosysteem van werkplekken. De woning als flexibele uitvalsbasis. Het kantoor als ontmoetingsplek, coworking-hubs en satellietlocaties als aanvulling.

In het kort: grip op flexibiliteit vraagt om kaders

Flexibiliteit werkt pas echt als de omgeving daarop is ingericht en als er duidelijke grenzen zijn, zowel individueel als collectief. Organisaties spelen hierin een leidende rol door verwachtingen helder te maken, welzijn centraal te stellen en ruimte te bieden om op te laden. Dit vraagt niet om controle, maar om vertrouwen. Zo ontstaat een gedeelde verantwoordelijkheid waarin flexibiliteit niet ten koste gaat van gezondheid of productiviteit.

YNNO helpt organisaties grip te krijgen op flexibiliteit in huisvesting én -organisatievraagstukken. Vanuit team huisvesting doen we onderzoek en ontwerpen we werkplekconcepten die aansluiten bij de werkdag. Bovendien begeleiden we teams bij het maken van afspraken over bereikbaarheid, ritme en (digitale) samenwerking. Op deze manier wordt flexibiliteit geen bron van onrust, maar juist een krachtbron voor duurzame inzetbaarheid en werkplezier.

Benieuwd hoe jouw organisatie flexibel werken optimaal kan vormgeven? Neem contact op met Sep Bartels via 06 – 261 528 45

 

 

Bronnen:

Hiemstra, M., van Bon-Martens, M., Savelkoul, M., & Snijders, B. (2023). Cijferrapportage Monitor mentale gezondheid 2023. Trimbos-instituut. https://www.trimbos.nl/aanbod/webwinkel/af2143-cijferrapportage-monitor-mentale-gezondheid-2023/

Kaulingfreks, F., & Vermeulen, F. (2022). Link Jong Amsterdam: Grote afstand én grote betrokkenheid. Universiteit van Amsterdam. https://www.uva.nl/shared-content/faculteiten/nl/faculteit-der-maatschappij-en-gedragswetenschappen/nieuws/2023/11/link-jong-amsterdam.html

Microsoft. (2023). Work Trend Index: Will the Flexible Work Paradox Persist? Microsoft Corporation. https://www.microsoft.com/en-us/worklab/work-trend-index

CBS & TNO. (2024). NEA 2024: Resultaten in vogelvlucht. Centraal Bureau voor de Statistiek. https://www.cbs.nl/nl-nl/maatwerk/2025/20/nea-2024-resultaten-in-vogelvlucht