De maatregelen tegen de verspreiding van het coronavirus zijn voornamelijk gericht op de fysieke gezondheid. Door voldoende afstand te nemen van elkaar, wordt de kans kleiner dat jij ziek wordt door het coronavirus. Echter, om gezond te blijven, moet er ook aandacht zijn voor de mentale gezondheid. Iemand die mentaal gezond is, kan onder andere beter omgaan met stress, is zich meer bewust van het eigen kunnen en ziet het glas vaker halfvol. Hiervoor heb je meer nodig dan voldoende beweging, gevarieerde voeding en voldoende nachtrust. Hoe jij denkt en doet, en hoe jij omgaat met jouw gedachtes en emoties zijn hier ook van groot belang! Dit is jouw mentale instelling en het goede nieuws is: deze kan je zelf beïnvloeden. Wil je weten hoe? Volg deze drie stappen.

Stap 1 . Word bewust van jouw mentale instelling

Jouw mentale instelling is onder andere afgeleid van je persoonlijkheid, de ervaringen uit je verleden en de huidige omstandigheden. Het is dan ook vanzelfsprekend dat iedereen een andere mentale instelling heeft. Hoewel je misschien niet bewust bent van jouw mentale instelling, uit deze zich grotendeels in je gedrag en in de keuzes die jij maakt. Deze invloed op jouw gedrag, lichten we toe aan de hand van het begrip locus of control. Locus of control legt uit dat jouw keuzes en gedrag deels afhankelijk zijn van hoe jij denkt dat deze de gebeurtenis beïnvloeden. Hier zijn twee manieren voor.

  • External locus of control: Je gelooft (onbewust) dat jouw gedrag geen invloed zal hebben op de gebeurtenis. Gebeurtenissen worden beïnvloed door kans, toeval, het lot of anderen. De controle ligt buiten jezelf; jij kunt geen invloed uitoefenen op de situatie.

Voorbeeld: “We kunnen toch niks doen om de verdere verspreiding van het virus tegen te gaan. Het virus zal zich toch wel verder verspreiden of ik de maatregelen volg of niet. Ik neem de maatregelen niet zo nauw.”Ook wanneer deze persoon de maatregelen wel zou volgen en de verspreiding van het virus afneemt, schrijft deze persoon het toe aan machten buiten zichzelf. Bijvoorbeeld: “De temperatuur is de afgelopen dagen hoger, dit zal hebben bijgedragen aan de afname van verspreiding.”

  • Interne locus of control: Je gelooft (onbewust) dat jouw keuzes en gedrag invloed hebben op de gebeurtenis. De ‘controle’ om invloed uit te kunnen oefenen op een gebeurtenis ligt bij jou.

Voorbeeld: “Om verdere verspreiding van het virus te verminderen, zullen we met z’n allen de maatregelen moeten volgen en dat begint bij mijzelf. Door de maatregelen in acht te nemen, draag ik ook bij aan het tegengaan van de verspreiding.”

Wanneer blijkt dat de verspreiding van het virus niet afneemt ondanks dat deze persoon de maatregelen volgt, zal hij/zij geloven dat dit deels ligt aan het eigen gedrag. Bijvoorbeeld: “Dit komt omdat we de maatregelen niet goed genoeg hebben gevolgd, we moeten nog alerter zijn.”

Jouw locus of control zegt ook vaak iets over de manier waarop jij omgaat met problemen. Dit noem je copingstijl. Iemand met een external locus of control heeft vaak een passieve copingstijl. Deze persoon vermijdt het liefst het probleem of de situatie, of stelt deze uit. Dit wordt geïllustreerd in het eerste voorbeeld. Iemand die niet gelooft dat zijn/haar gedrag rondom de maatregelen helpen tegen de verspreiding van het virus zal zich minder aan de maatregelen houden dan de persoon in het tweede voorbeeld. Deze persoon heeft een interne locus of control en een actieve copingstijl: er is sprake van een actieve aanpak van problemen en geruststellende gedachtes. Jouw mentale instelling beïnvloedt de manier hoe jij met problemen omgaat en uiteindelijk dus jouw gedrag.

Stap 2. Beïnvloedt jouw mentale instelling

Jouw mentale instelling kan van grote invloed zijn op je mentale en soms zelfs fysieke gezondheid. Bijvoorbeeld, als jij gelooft dat jouw gedrag rondom het volgen van de maatregelen geen invloed heeft op de verspreiding van het coronavirus, dan zal je het gevoel krijgen dat je geen invloed kan uitoefenen op de gebeurtenissen in je leven. Dit leidt tot negatieve gevoelens wat de mentale gezondheid negatief beïnvloedt. Daarnaast riskeer je ook je fysieke gezondheid door de maatregelen niet of nauwelijks te volgen.

Hoewel je onbewust een bepaalde mentale instelling hebt, kan je deze wel degelijk beïnvloeden. Dit werkt als volgt. De nadruk bij locus of control ligt bij het volgende verschil: iemand met een external locus ervaart dat hij/zij geen invloed heeft op de gebeurtenis, terwijl iemand met een internal locus de controle neemt om de gebeurtenis te beïnvloeden door te kijken naar wat hij/zij kan doen binnen de eigen mogelijkheden. Kortom: door anders te kijken naar een situatie kun jij je mentale instelling beïnvloeden en een andere copingstijl hanteren.

Hoe doe je dit dan? Door jezelf vragen te stellen. Dit zijn voorbeelden van vragen die jij aan jezelf kunt stellen om anders te kijken naar een situatie:

  1. Waar heb ik nou echt geen invloed op?  Accepteer en laat los
  2. Wat kan ik wel doen? Waar heb ik wel invloed op?  Pak dit aan en richt je hier op
  3. Wat heb ik hiervoor nodig?  Zoek hier actief naar

Herken je onderstaande situatie?

De maatregelen tegen het coronavirus zijn aangescherpt. Mogelijk zullen ze langer van kracht zijn en wie weet is er volgende week sprake van een complete lock down. De kinderen, mijn partner en ik zijn nu al drie weken thuis. Het wordt steeds lastiger om met elkaar leuke activiteiten te doen nu we steeds minder mogen.

Vraag jezelf af:

Waar heb ik nou echt geen invloed op? Het antwoord: Hoewel ik het lastig vind als de maatregelen worden aangepast en/of langer zullen duren, heb ik hier geen invloed op.

Vraag jezelf af:

Wat kan ik wel doen? Waar heb ik wel invloed op? Het antwoord: Als we minder activiteiten buiten mogen doen, dan kunnen we nog altijd thuis leuke dingen met elkaar doen. Er komt een tijd dat de maatregelen worden opgeheven en we weer naar werk en school mogen. Dan zullen we als gezin minder tijd met elkaar hebben.

Vraag jezelf af:

Wat heb ik hiervoor nodig? Het antwoord: Ik zou kunnen navragen bij vrienden, familie en collega’s welke activiteiten zij uitvoeren. Wie weet komen we zo op nieuwe hobby’s.

Stap 3. Wees alert voor de valkuilen

Nu je bewust bent van jouw mentale instelling en weet hoe je deze kunt beïnvloeden, is er nog iets dat je moet weten voordat je er zelf mee aan de slag gaat.

De valkuil: Het toeschrijven van gebeurtenissen aan invloeden van buitenaf.

Het is heel menselijk om af en toe gebeurtenissen toe te schrijven aan invloeden buiten jezelf. Vooral als deze gebeurtenis onprettig is. Je bent bijvoorbeeld op zoek naar een nieuwe baan. Naar lang zoeken heb je op LinkedIn een vacature gevonden waar jij enthousiast van wordt. Je wordt uitgenodigd voor het sollicitatiegesprek maar ontvangt een afwijzing. Je gelooft dat je bent afgewezen omdat de recruiter niet goed naar je heeft geluisterd en omdat er geen klik was tussen jullie.

Met zo’n situatie moet je echter bewust omgaan. Wanneer je gebeurtenissen vaak toeschrijft aan machten buiten jouw invloed, ontstaat er learned helplessness. Het jezelf aanleren om hulpeloos te zijn waarbij je ook niet meer probeert de situatie te veranderen, zelfs wanneer het je aangeboden wordt.

Hoe kan learned helplessness er uitzien? Na vele pogingen om te stoppen met roken, is het je nog steeds niet gelukt om te stoppen. Op een gegeven moment geloof je dat je altijd een roker zult blijven want het lukt maar niet om te stoppen. Ook als je professionele hulp aangeboden krijgt, neem je dit niet aan omdat je gelooft dat niks jou kan veranderen omdat je nou eenmaal een roker bent. Zelfs als je weet dat anderen wel gestopt zijn met diezelfde hulp. Learned helplessness leidt op ten duur tot een vicieuze cirkel waarin je het gevoel hebt geen invloed te hebben op de gebeurtenissen in jouw leven terwijl je de kansen niet meer aangrijpt om wel invloed te hebben.

De valkuil: Af en toe zijn er gebeurtenissen waarop je nou eenmaal weinig of geen invloed hebt. Hier is het vaak lastig om te accepteren dat je er geen invloed op hebt.

Een voorbeeld. Jouw organisatie heeft besloten om zich te reorganiseren. Je hebt de zorg dat jij mogelijk boventallig bent en je voelt je onrustig omdat je de reorganisatie niet kunt tegenhouden. Hier is het de kunst om het gevoel los te laten dat jij de reorganisatie niet kunt tegenhouden en je te richten op wat je wel kunt doen. In dit geval zou je bijvoorbeeld een aanvullende opleiding kunnen volgen om je kennis te verbreden en de kans te verkleinen dat jij boventallig wordt.

Het draait hier om eigenaarschap. Hetgeen wat je doet, hoeft niet altijd direct invloed te hebben op de gebeurtenis. Vaak is het gevoel dat jij niet wordt geleefd maar dat jij leeft belangrijker. Als blijkt dat je ondanks de aanvullende opleiding alsnog boventallig bent, dan draagt de gedachte dat je het in ieder geval hebt geprobeerd bij aan je mentale gezondheid. Dit in tegenstelling tot de gedachte dat je niks had kunnen doen tegen de reorganisatie en je boventallig blijkt.

Door bewust te zijn van jouw mentale instelling en de invloed daarvan op gedrag, manieren om je instelling te beïnvloeden en de valkuilen, ben jij al goed op weg naar een betere gezondheid!

Afbeelding gebaseerd op: Woodland Animal Forest friends Clipart door Carrie Stephens Art